Doğada Yönümüzü Nasıl Buluruz?

Doğada Yönümüzü Nasıl Buluruz?

Şehir merkezinden uzaklaşıp doğaya çıktığımızda bazı araç gereçlerle veya doğadan faydalanarak yönümüzü rahatlıkla bulabiliriz.Doğaya çıktığımızda mutlaka yanımıza pusula, saat, harita yada GPS cihazı almamız gerekir. Bu araç gereçlerle yönümüzü kolay buluruz ve kaybolmaktan kurtuluruz.  Bu yazıda size yönünüzü daha kolay nasıl bulabileceğinizi anlatacağım.

Pusula İle Yön Bulma: Pusulanın ibresi daima manyetik kuzey istikametini gösterir. Buna göre kuzey oku 360 veya 0° gösterir. Ters istikameti Güney istikametidir. 180° gösterir. Kuzey okunun saat yelkovanı istikametinde 90 derece saptığı yer Doğu, Kuzey okunun saat yelkovanı istikametinde 270 derece saptığı yer Batı istikametidir.

Harita İle Yön Tayini:Harita üzerinde Kuzey-Güney ve Doğu Batı istikametinde birbirlerini dik olarak kesen grid çizgileri mevcuttur. Haritanın kuzeyi pafta adı ve numarasının yazıldığı üst kısımdır. Kuzey güney ve Doğu-batı istikametinde uzanan grid çizgileri birbirlerine paraleldir. Haritada ve arazide bulunan ve düz çizgi ile gösterilen yol, demiryolu, çit, enerji hatları ve benzeri ayrıntılar incelenir. Harita üzerinde bu ayrıntılardan birisi ile arazi üzerindeki gerçek ayrıntı harita döndürülmek suretiyle paralel duruma getirilirse harita grid kuzeyi yönüne konur. Arazideki düz bir yol ile haritada bulunan aynı yol birbirlerine paralel kılınır. Bu takdirde haritanın pafta isminin yazıldığı istikamet KUZEY istikametidir. Arazide iki veya daha çok ayrıntı kullanılarak harita daha sıhhatli olarak yönüne konur. Harita yönüne konmakla harita ile yön tayini de yapılır.

Gölge Ucu İle Yön Tayini: Düz bir çubuk düzgünce bir yere dikine saplanır. Çubuk gölgesinin ucu bir taş, çomak veya başka bir araçla işaretlenir. Gölgenin ucu 10 cm’lik bir hareket yapıncaya kadar beklenir (eğer çubuk kullanılıyorsa 10 dakika beklemek yeterlidir). Başlangıçta yapıldığı gibi gölge ucu tekrar işaretlenir.
İşaretlenen bu iki gölge ucu birleştirilerek, yaklaşık olarak doğu batı istikameti elde edilir. Hangi istikametin doğu ve hangi istikametin batı olduğundan kuşku duyuluyorsa şu temel bilgiler hatırlanmalıdır. Güneş doğudan doğar ve batıdan batar, böylece güneş, dünyanın her tarafında doğudan batıya hareket ederken çubuk gölgesi de aksi istikamette, batıdan doğuya doğru hareket eder.

Bu bakımdan ilk gölge ucu işareti daima batı istikametini, ikinci gölge ucu işareti doğu istikametini gösterir. Boy ve istikamet itibari ile daha uygun gölge elde etmek için çubuğun boyunu veya istikametini değiştirmek gölge ucu yönteminin doğruluk derecesini bozmaz.

Meyilli bir arazide veya yüksek bitki örtüsü ihtiva eden yerlerde bu yöntemle yön tayin etmek için genişçe bir düzlük arayıp zamana kaybetmeye lüzum yoktur. EI kadar bir düzlük gölge işaretlemeleri için yeterlidir. 

 

Güneş ve Saat İle Yön Tayini: Yaklaşık olarak gerçek kuzey veya güney istikametlerini bulmak için saatten faydalanılabilir. Sadece kuzey yarım küresinin ılıman bölgesinde (23,5 derece-66,5 derece arasında), saatin akrebi güneşe doğru çevrilir. Normal olarak 12 rakamı ile akrep arasındaki açının açıortayı güney istikametini gösterir. Yaz saati uygulanıyorsa güney istikameti akrep ile saatin 1 rakamı arasında olur. İstikametin hangi ucunun kuzeyi gösterdiği konusunda şüphe doğarsa; güneşin öğleden önce doğuda, sonra batıda olduğu hatırlanmalıdır.
Bu yöntem güney yarım küresinin ılıman bölgesinde de istikameti bulmak için kullanılabilir, yalnız usul farkı vardır. Saatin 12 rakamı güneşe doğrultulur, 12 ile akrep arasındaki açının açıortayı kuzey istikametini gösterir. Yaz saati uygulanıyorsa kuzey istikameti 1 rakamı ile akrep arasında olur. Ilıman bölgeler, her iki yarım kürede 23,5 dereceden 66,5 dereceye kadar olan bölgelerdir.

 

Kutup yıldızı İle Yön Tayini: Kutup yıldızı kuzey yarım küresinde hakiki kuzey istikametini gösterir ve bütün yıl içinde yerini değiştirmez. Kuzey yıldızını bulmak için Büyük Ayı Takımı yıldızına bakılır. Bu takımyıldızının kepçe şeklindeki kısmının son iki yıldızına “Kılavuz Yıldızları” adı verilir. Bu kepçe şeklindeki kısmın son iki yıldızı arasındaki açıklık kepçenin ağzı istikametinde düz bir hat şeklinde ve takriben iki kılavuz yıldız arasındaki mesafenin beş misli kadar uzatılarak, Kutup Yıldızı bulunur.
Bu kutup yıldızı, kepçe görünümünde olan Küçük Ayı takımyıldızının kepçesinin sapındaki son yıldızdır. Büyük Ayı ve Küçük Ayı takımyıldızları Kutup Yıldızı’nın etrafında yavaş yavaş dönerler. Bunun için her zaman aynı yerde görünmezler. Bu nedenle, Büyükayı’nın gece saat 24.00’e kadar gökyüzünde; saat 24.00’ten sonra özellikle sabaha doğru ufukta aranması, onun bulunmasını kolaylaştırır.
Ayrıca, Koltuk Takım Yıldızı (Büyük M veya W veyahut Beş Kardeşler Takım Yıldızı) ile de Kutup Yıldızı’nın yeri teyit edilebilir. Bu beşli ve çoğu parlak görünümlü olan yıldız kümesi bir tarafa meyletmiş M harfine veya gökyüzünde ufka yakın iken W harfine benzer. Koltuk Takım Yıldızı da Kutup Yıldızı’nın etrafında yavaş yavaş döner ve her zaman Büyük Ayı’nın tam karşısında bulunur. Kutup Yıldızı’nın Koltuk Takım Yıldızı’ndan (ortasındaki yıldızdan) olan mesafesi. Büyükayı’nın Kutup Yıldızı tarafındaki son kılavuz yıldızından olan mesafesi kadardır. Koltuk Takım Yıldızı’nın bu özelliği, Kutup Yıldızı’nın bulunmasında kolaylık sağlar ve teyit edici bir rol oynar.

Aydan Yararlanarak Yön Tayini: Aydan yararlanarak yön bulmada iki yöntem vardır. Birinci yöntemde ayın ilk ya da son dördünde olması gerekmektedir. Ayın bu dördünlerde olması durumunda ve doğduktan bir iki saat sonra ayın sivri uçlarından geçirilecek doğru kuzey yarımkürede güneyi gösterir. Güney yarımkürede ise kuzeyi gösterir. İkinci yöntemde ise; yerel saatin bilinmesi gerekmektedir. Ayın evreleri yardımıyla ayın hangi yönü gösterdiği bulunabilir.

GPS Cihazı ile Yön Tayini: GPS cihazı herhangi bir kullanıcının uydu sinyallerinden yararlanarak, herhangi bir yerde ve anda, her türlü hava koşulunda, ortak bir koordinat sisteminde; mevki (enlem, boylam, yükseklik), hız ve zaman bilgilerinin elde edilmesine olanak veren uzay teknolojisine dayalı bir radyo seyrüsefer sistemidir. GPS Cihazı üç boyutlu konumlama yaparak bulunulan nokta tespit edilebilir, bulunulan noktadan bir diğerine olan istikamet açısı ve mesafe ölçülebilir veya yön tayini yapabilir.
GPS, uzayda bulunan uyduların sinyal yayınlaması ve bu sinyallerin GPS cihazları tarafından algılanması temeline dayanır.

Diğer Yön Bulma Yöntemleri

Ülkemizde Güney (kıble) istikametini gösterir.

Minare kapısı güney istikametini gösterir.

Ağaç gövdelerinin, kayaların ve taşların kuzeye bakan yüzleri yosun tutar.

Güneye bakan yüzleri devamlı güneş aldığından yosun kuzeye nazaran azdır veya yoktur.

Kilise çan kulesi batı istikametini gösterir.